Kurallar ve düzenlemeler, muhasebe endüstrisindekiler de dahil olmak üzere herkes için hayatın bir parçasıdır. Bu makalede GAAP standartları, muhasebe için ne anlama geldiği ve bunları kimlerin oluşturduğu hakkında bilgi edineceksiniz.
GAAP ve Tanıdıkları
Merhaba! Kendimi tanıtayım. Benim adım GAAP ve ben bir muhasebe süper kahramanıyım! Bahse girerim merak ediyorsun, değil mi? Bana bölünmemiş dikkatinizin birkaç dakikasını verirseniz, size neden sadece bir muhasebe süper kahraman olduğumu açıklamakla kalmayacağım, aynı zamanda size kendimle ilgili kısa bir tarih de vereceğim. Seni tanıdığım bazı kişilerle tanıştıracak kadar ileri gideceğim – SEC, FASB ve IASB. Hazır mısın?
GAAP Nedir?
Her şeyden önce, GAAP’ın aslında takma adım olduğunu söylemeliyim. Tam adım Genel Olarak Kabul Edilen Muhasebe İlkeleri. Benim adım, halka açık şirketlerin finansal tablolarını oluşturmalarına yardımcı olmak için oluşturulmuş belirli bir kılavuz ilkeyi ifade eder. Halka açık şirketler, kuruluşlarında hisse senetlerini halka satılabilen şirketlerdir. Plütonyum ve kriptonitten oluşan bazı süper kahramanların aksine, ben 12 temel muhasebe ilkesinden oluşuyorum. Onlar:
Her bir parçamın ne anlama geldiğine bakmak için bir dakikanızı ayıralım:
Sosyal Sorumluluk Kavramı :
Bu kavram, muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.
İşletmenin Sürekliliği Kavramı:
Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşam süreleriyle bağlı değildir. İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur.
Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.
Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.
Parayla Ölçülme Kavramı :
Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder.
Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.
Kişilik Kavramı :
Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.
Dönemsellik Kavramı :
Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.
Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.
Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı :
Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.
Maliyet Esası Kavramı :
Maliyet esası kavramı; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder.
Tam Açıklama Kavramı :
Tam açıklama kavramı; mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder.
Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.
Tutarlılık Kavramı :
Tutarlılık kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, işletmeler, uyguladıkları muhasebe politikalarını değiştirebilirler. Ancak bu değişikliklerin ve bunların parasal etkilerinin mali tabloların dipnotlarında açıklanması zorunludur.
Önemlilik Kavramı :
Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mâli bir olayın nispî ağırlık ve değerinin mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder.
Önemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur.
Özün Önceliği Kavramı :
Özün Önceliği kavramı, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.
Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu takdirde, özün biçime önceliği esastır.
İhtiyatlılık Kavramı
Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin gözönüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar, muhtemel gelir ve kârlar için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturamaz.
GAAP’ın Tarihçesi
Şimdi ne yaptığımı bildiğinize göre, neden oluşrrulduğum hakkında konuşalım. 1929’da, Amerikan tarihinde önemli bir olay meydana geldi. Buna 1929 tarihli Borsa Çöküşü denildi ve sadece zor kazanılan paralarını şirket hisselerine ve tahvillerine yerleştiren insanları değil, aynı zamanda Amerika’daki her bir kişiyi etkiledi. 1929 borsa çöküşü şimdiye kadar bilinen en zor ekonomik dönemlerden biri olan Büyük Buhran’ın habercisiydi.
Bu süre zarfında, birçok insan borsaya ve Amerikan ekonomisine olan inancını kaybetti. Hükümet, kaybedilen inancı yeniden inşa etmenin bir yolu olması gerektiğine karar verdi ve böylece 1930’ların başında Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) kuruldu.
SEC’in amacı halka açık şirketler arasındaki finansal uygulamaları düzenlemekti. 1934 yılında SEC, mali tabloların oluşumunu incelemek için Amerikan Muhasebeciler Enstitüsü veya AIA’dan yardım istedi. İki yıl sonra, finansal tablo oluşumu ile ilgili bir raporda, GAAP kavramından ilk kez bahsedildi.
1930’ların sonlarında AIA, GAAP ilkelerini özel olarak oluşturmak için bir alt komite oluşturdu. Muhasebe Prosedürü Komitesi veya OTP olarak adlandırıldı ve 18 muhasebeci ve üç muhasebe profesöründen oluşuyordu. CAP oluşturulduktan kısa bir süre sonra, ilk GAAP standartları grubu oluşturuldu. 1973 yılında SEC, halen mevcut olan Finansal Muhasebe Standartları Kurulu (FASB) ile CAP’ın yerini almaya karar verdi.
GAAP’yi Ne Etkiler?
Yaptığım şey üzerinde doğrudan etkisi olan birkaç kuruluş var. Her şeyden önce, elbette SEC. SEC oluşturulduğunda finansal piyasaları ve muhasebe standartları kurullarını düzenleme yetkisi verildi. SEC, ne kadar güce sahip olduğum konusunda iyi bir sözü olan başka bir organizasyon oluşturmaktan doğrudan sorumludur.
Bu kuruluş Finansal Muhasebe Standartları Kurulu’dur (FASB). FASB aslında temsil ettiklerini standartlar belirleyen kartıdır. FASB, hepsi özel sektör muhasebe uzmanları olan yedi üyeden oluşmaktadır. Bu üyeler FASB üyesi olarak beş yıllık süre için seçilirler. İkinci beş yıllık bir döneme yeniden seçilebilirler ancak kurulda en fazla 10 yıl görev yapabilirler. FASB üyesi olarak bir pozisyonu kabul ettikten sonra, kişi çalıştığı organizasyondan derhal ayrılmalıdır.
Oluşumumum üçüncü önemli ilişkisi Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’dur (IASB). IASB, uluslararası muhasebe için küresel standartları belirleyen kurumdur. Bu kurulun Londra merkezli 16 üyesi vardır. Bu kurulun üyeleri farklı milletlerden olmakla birlikte, her biri küresel olarak kabul edilen muhasebe ilkelerini belirleme konusunda ortak çıkarlara sahiptir.
Şimdi en iyi kısma geçiyoruz – Neden bir muhasebe süper kahramanıyım? Cevap basit. Finansal tabloların hazırlandığı standartlar benim. Bensiz, bir şirket finansal tablolarına hangi bilgileri eklemek istediğini seçebilir. Misyonum, finansal tablolardaki bilgilerin ilgili, güvenilir, karşılaştırılabilir ve tutarlı olmasını sağlamaktır.
Muhasebe ile ilgili bilgiler, bir şirketin finansal durumu üzerinde etkisi olan bilgilerdir. Güvenilir bilgi, gerektiğinde doğru olarak doğrulanabilen ve sadece eğitimli bir tahmin olmayan bilgilerdir. Karşılaştırılabilir ve tutarlı bilgiler ile el ele olur. Bu şartlar, finansal tablolara ilişkin bilgilerin halka açık her şirket için aynı şekilde rapor edildiği anlamına gelir. Finansal bilgilerin tüm bu kriterleri karşılaması önemlidir, böylece potansiyel yatırımcılar ve alacaklılar bir şirketle iş ilişkisine girip girmeme konusunda sağlam kararlar alabilirler.
Makale Özeti
Size kendimle ilgili söylediğim her şeyi gözden geçirelim. Her şeyden önce, 1929 Hisse Senetleri Piyasası Çöküşü’nün doğrudan bir sonucu olarak yaratıldım. O zamanlar finans dünyasının bu yıkıcı çöküşünün ardından, hükümet liderleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) yaratma gereğini hissettiler. SEC’in amacı halka açık şirketlerin finansal uygulamalarını düzenlemekti. SEC geri döndü ve halka açık şirketlerin finansal tablolarını oluştururken uymaları gereken standartları geliştirme sorumluluğunu taşıyan bir komite oluşturdu.
İlk komiteye Muhasebe İşlemleri Komitesi veya kısaca OTP adı verildi. Birkaç yıl sonra CAP yerine Finansal Muhasebe Standartları Kurulu (FASB) getirildi. FASB, ABD’deki finansal raporlama standartlarını gözden geçiren ve belirleyen mevcut komitedir. Uluslararası iş dünyasında, yabancı ülkelerin finansal raporlama için uyduğu standartları belirleyen Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’dur (IASB).
Takma adım GAAP, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerini ifade eder. Bunlar, CAP tarafından geliştirilen ve şu anda FASB tarafından denetlenen ilkelerdir. GAAP’ı oluşturan 12 muhasebe kavramı vardır.
Gördüğünüz gibi, finansal raporlama ve muhasebe dünyası konusunda oldukça fazla sorumluluğum var ve bu beni bir muhasebe süper kahramanı yapan şey!