Hipofiz Bezi Nedir? – Fonksiyonlar ve Hipotalamus
Hipofiz Bezi Nedir? - Fonksiyonlar ve Hipotalamus
0

Bu makalede hipofiz bezinin ön ve arka kısımlarının işlevlerini, serbest bıraktıkları hormonları ve hipotalamus ile olan ilişkisini anlatacağız.

Hipofiz bezi

Beynin altında bulunan hipofiz bezi fossa hypophysialis adı verilen, kafatasının tabanında bulunan kemikli bir cebe oturan bezelye büyüklüğünde endokrin bezidir. Fossa hypophysialis, ‘Türk eyeri’ anlamına gelen ‘sella turcica’ olarak da bilinir, çünkü bu kemik yapı Türk kültüründe atlarda kullanılan eyere benzemektedir. Küçük boyutuna rağmen hipofiz bezi vücudun kontrolünde o kadar önemli bir rol oynar ki buna genellikle ‘ana bez’ denir.

Aslında hipofiz bezinin iki ana kısmı vardır. Genellikle ön hipofiz olarak adlandırılan ön kısım adenohipofiz olarak da bilinir. Arka bölüm veya posterior hipofiz nörohipofiz olarak adlandırılır. Bu iki ismi, ‘anterior’ ve ‘adenohipofiz’ kelimelerinin her ikisinin de ‘A’ harfiyle başladığını belirterek aklımızda tutabiliriz.

Hipofiz bezi, hipotalamusa, sinirler ve ikisi arasında iletişimi sağlayan benzersiz bir dolaşım sistemi içeren hipofiz sapı ile bağlanır. Hipotalamus ve hipofiz bezinin birlikte nasıl çalıştığına daha yakından bakalım.

İlgili Makale: Mide ve Otonom Sinir Sistemi Kontrollerinin Anatomisi ve Fizyolojisi

Hipotalamus ve Hipofiz

Hipotalamus ve hipofiz bezi arasındaki ilişkiyi zihnimizde somutlaştırmak için başkan ve başkan yardımcısı arasındaki ilişki gibi düşünebiliriz. Hipotalamus veya başkan kararlar verirken, hipofiz bezi yani yardımcı bu kararları vücudun geri kalanına komutlar göndererek yerine getirir.

Hipotalamus vücudu dolaşım ve sinir sistemleri yoluyla izler. Bir şeyin dengesiz olduğunu tespit ettiğinde, hipofiz bezine düzeltici bir eylem gerektiğini bildiren bir mesaj gönderir. Hipofiz bezi bu mesajı hipotalamustan aldığında, hangi eylemin gerekli olduğuna bağlı olarak diğer endokrin bezlerini, organları veya dokuları uyarabilen belirli hormonları kan dolaşımına bırakır.

Bir tür telefon oyunu gibi. Doğrudan vücutla iletişim kuran hipotalamus, gereken mesajları göndermek için hipofiz bezine güvenir. Hipotalamus vücudun durumunu izlemeye devam eder ve dengenin geri yüklendiğini tespit ettiğinde hipofiz bezine uyarıcı mesajlar göndermeyi bırakmasını ve böylece düzeltici eylemi durdurmasını söyler.

Bu sürecin bir örneğini susuz kaldığımız zamanlarda yaşarız. Hipotalamus, su kaybının neden olduğu artan kan konsantrasyonunu tespit edebilir. Durumu düzeltmek amacıyla, dolaşım sistemine anti-diüretik hormon (ADH) salmak için posterior hipofizi kullanır. ADH böbreklere ulaştığında, kan dolaşımına daha fazla su emilerek kanı seyreltir. Hipotalamus normal kan konsantrasyonuna geri dönüşü tespit ettiğinde, hipofiz bezinden ADH salınımını durdurur ve böbrekler normal işlevine geri döner.

İlgili Makale: Lipidlerin Sindirimi ve Emilimi

Arka Hipofiz Bezi

Hipotalamus, depo ve dağıtım merkezi gibi posterior hipofizi kullanır. Anti-diüretik hormon (ADH) ve oksitosinin her ikisi de hipotalamusta üretilir ve posterior hipofizde depolanmak üzere aksonlar yoluyla gönderilir. Hipotalamus bu hormonlardan herhangi birinin gerekli olduğunu tespit ettiğinde, işlerini yapmak üzere arka hipofizden dolaşım sistemine salınırlar. Daha önce de belirtildiği gibi, ADH, suyun kan dolaşımına yeniden emilimini arttırmak için böbrekler üzerinde çalışır, aynı zamanda da kan damarlarının daralmasını sağlayarak kan basıncının arttırılmasına neden olur. Oksitosin doğum sırasında uterus kasılmalarını uyarmak ve emzirme döneminde sütün salgılanmasında görev alır.

Posterior hipofiz, anteriordan iki yönüyle farklıdır. Birincisi, hipotalamus ile hormonal mesajlarla değil, doğrudan akson bağlantıları yoluyla etkileşir. İkincisi, kendi hormonlarını üretmez, hipotalamusta üretilen hormonları depolar ve serbest bırakır. Bu, hipofiz bezinin bu kısmının hiç bez içermediği anlamına gelir.

Makale Özeti

Hipofiz bezi, hipotalamusun altında fossa hypophysialis veya sella turcica adı verilen bir kemik cebinde bulunan bezelye büyüklüğünde endokrin bezdir. Anterior hipofiz adenohipofiz, posterior hipofiz nörohipofiz olarak adlandırılır.

Hipotalamus, hormon salgılatıcı veya salınımını inhibe edici hormonları hipofiz sapında bulunan bir portal sistem yoluyla göndererek ön hipofiz ile iletişim kurar. Bu hipotalamik hormonlar, ön hipofizden kendi hormonlarının kan dolaşımına salınmasının başlatılması veya durdurulmasını söyler. Ön hipofizdeki bazı hormonlar tiroid, adrenal korteks ve gonadlar gibi diğer endokrin bezlerini kontrol eder. Ayrıca kemiklere ve kaslara büyüme hormonu ve meme bezlerine prolaktin hormonunu gönderir.

Hipotalamus, anti-diüretik hormon (ADH) ve oksitosin üretir ve bunları arka hipofizde depolanmak üzere aksonlar yoluyla gönderir, burada gerektiğinde dolaşım sistemine bırakılabilir. Posterior hipofiz kendi hormonlarından herhangi birini üretmez ve bez içermez.

Sık Sorulan Sorular:

Hipofiz Bezi Nedir?

Hipofiz bezi, hipotalamusun altında fossa hypophysialis veya sella turcica adı verilen bir kemik cebinde bulunan bezelye büyüklüğünde endokrin bezdir.

Hipotalamus Nedir?

Hipotalamus, hormon salgılatıcı veya salınımını inhibe edici hormonları hipofiz sapında bulunan bir portal sistem yoluyla göndererek ön hipofiz ile iletişim kurar.

Hipotalamus Görevi Nedir?

Hipotalamus, anti-diüretik hormon (ADH) ve oksitosin üretir ve bunları arka hipofizde depolanmak üzere aksonlar yoluyla gönderir, burada gerektiğinde dolaşım sistemine bırakılabilir.

İlgili Akademik Makaleler:

  1. ELİT GÜREŞÇİLERDE ANTRENMANIN HİPOFİZ BEZİ HORMONLARI VE KARACİĞER ENZİMLERİ ÜZERİNE ETKİSİ
  2. Orfoz (Epinephelus guaza L., 1758) ve Lahoz (Epinephelus alexandrinus V., 1828) Balıklarında Hipofiz Bezinin Histo-Morfolojik Karşılaştırılması.
  3. MEME KANSERİNDE HİPOFİZ BEZİ METASTAZI OLGUSU
  4. HİPOFİZ BEZİ YETERSİZLİĞİNİN NEDENLERİ
  5. Ön Hipofiz Yetmezliği Tablosunda Ektopik Nörohipofiz Olgusu
Bu Yazıya Tepkiniz Ne Oldu?
  • 0
    be_endim
    Beğendim
  • 0
    alk_l_yorum
    Alkışlıyorum
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 2
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 2
    _rendim
    İğrendim
  • 0
    _z_ld_m
    Üzüldüm
  • 0
    _ok_k_zd_m
    Çok Kızdım
Paylaş

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir