Neden bol su içmeniz ve çok fazla tuz tüketmemeniz söylendiğini hiç merak ettiniz mi? Bu yazıda vücutta fazla miktarda tuz bulunmasının nedenleri ve sonuçları açıklanmaktadır.
Hipernatremi
Vücudunuzdaki sodyumun suya oranı, yaşam süreçlerinin çoğu için kritiktir. Sodyum miktarı çok yükselirse, hipernatremi denen bir durum ortaya çıkabilir ve sonuçları ölümcül olabilir. Fazla sodyum miktarının niçin kötü olduğunu açıklamadan önce, sodyumun neden bu kadar önemli olduğunu anlayalım.
Sodyum ve Su
Vücuttaki tüm elektrolitler gibi, sodyum da yüklü Na + formunda bulunur. Sodyum, hücrelerimizi ve dokularımızı çevreleyen hücre dışı sıvıda (ECM, extra cellular matrix) en fazla bulunan pozitif yüklü elektrolittir. Bunun nedeni, hücrelerin bir sodyum-potasyum pompası (Na / K pompası) kullanarak Na + ‘yı ECM’ye aktif olarak aktarmasıdır. Pompa, Na + ‘yı hücreden dışarı iter ve bir K + alarak sodyum ve potasyum gradyanları oluşturur. Bu gradyanlar, sinir hücrelerinin elektrik sinyallerini iletmesi için gereklidir. ECM’deki sodyum seviyesi değiştiğinde, sinir hücreleri mesajlarını alamaz veya iletemez. Na / K pompası yaşam için o kadar önemlidir ki, alınan tüm kalorinin yaklaşık % 10’u hücrelerinizdeki bu pompalarda harcanır.
Sodyumun bir diğer önemli özelliği, vücudunuzdaki suyun hareketini kontrol etmesidir. Su, iyonların vücudun çeşitli bölümlerinden (ECM, kan, hücre içi, idrar vb.) hareketini takip eder. Vücudumuzda sodyum daha fazla olduğu için suyun hareketini diğer elektrolitlerden daha fazla kontrol eder. ECM’de çok fazla sodyum varsa, su hücreleri terk ederek hücrelerin küçülmesine neden olur.
Hipernatremi = Çok Fazla Sodyum ve Yeterli Su Yok
İyonlar ve su, ECM’den kanın sıvı kısmı olan seruma doğru nispeten serbestçe hareket eder. Dolayısıyla, ECM ve kandaki Na + konsantrasyonu yaklaşık olarak aynıdır. Kanımızın Na + konsantrasyonu 135-145 mEq / L arasında değişmektedir.
Hipernatremi, ECM ve serumda anormal derecede yüksek bir sodyum konsantrasyonu olmasıdır. Bu, anormal derecede düşük sodyum konsantrasyonu olan hiponatreminin tersidir. Sodyumun Latincesi natrium’dur, bu nedenle periyodik tablodaki sodyum sembolü Na’dır. Bu yüzden hipernatremideki ‘na’ sodyum anlamına gelir. Hipernatremi, serum değerleri 157 mEq / L’den büyük olduğunda ortaya çıkar.
Hipernatreminin Nedenleri
Sodyumun ana kaynağı yediğimiz yiyecekler ve içtiğimiz içeceklerdir. Sodyum atılımının ana yolu böbrekler tarafından yapılan idrarla sağlanır.
Tipik bir batı diyeti, gerçek ihtiyacımızdan 25 kat daha fazla sodyum içerir. Ancak sadece çok fazla tuz alarak hipernatremi geliştirmek zordur. Bir kişinin tuzlu su içmekten veya aşırı miktarda tuz yemekten öldüğü durumlar olmuştur, ancak bu çok nadirdir. Çünkü, böbreklerimiz de kandaki fazla sodyumun atılmasında rol oynamaktadır.
Böbreklerde sodyum ve su miktarını düzenlemesinde aldosteron, vazopressin (ADH) gibi bazı hormonlar etkilidir. Detaylar bu yazının kapsamı dışında olsa da, bu hormonların çok fazla veya çok az olması durumu da hiper veya hiponatremiye yol açabilmektedir.
Hipernatremi yalnızca fazla sodyum miktarının bir sonucu değildir. Genellikle yeterli su olmamasından kaynaklanmaktadır. Sodyum konsantrasyonu, sodyumun suya oranıdır. Yani Na + miktarı artarsa veya su miktarı azalırsa hipernatremi meydana gelebilir. En yaygın nedenler şunlardır:
- Dehidrasyon
- Sulu ishal
- Damardan verilen tuzlu (hipertonik) solüsyonlar
- Böbreklerde fonksiyon bozuklukları
Belirtiler ve Tedaviler
Sodyum, hücre dışı sıvıda daha fazla miktarda bulunmaktadır. Bu sodyum gradyanı olmadan sinir hücreleri sinyal gönderemez veya bilgi aktaramaz. Buna ek olarak, su sodyum miktarının fazla olduğu tarafa çekilir. Aşağıda listelenen semptomlar ya kusurlu sinir iletişiminin bir sonucudur ya da vücudunuzun herhangi bir yerinde çok fazla su bulunmasıdır ve serum Na + konsantrasyonunuz ne kadar yüksekse, semptomlar o kadar kötüdür.
- Sinirlilik (hafif) veya kasılmalar (şiddetli)
- Akciğerlerde su / şişme (akciğer ödemi)
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Kilo alma
- Genel şişlik (ödem)
Hipernatremi tedavisi, durumun ciddiyetine ve nedenlerine bağlıdır. En yaygın tedavi ağızdan veya damardan su vermektir. Bu, sodyum konsantrasyonunu düşürecektir. Bununla birlikte, bunun eğitimli bir profesyonelin gözetimi altında yapılması gerekir çünkü bir kişinin kan konsantrasyonunu çok hızlı bir şekilde değiştirmek de yaşamı tehdit eder.
Makale Özeti
Vücuttaki her iyon, organ ve sistemlerin düzgün işleyebilmesi için normal değer aralığında olmalıdır. Sodyum iyonlarının hücre dışı konsantrasyonunun yükselmesi olan hipernatremi, dehidrasyon veya aşırı tuz alımından kaynaklanır. ECM’deki aşırı sodyum, sinirlerin sinyalleri iletmesi için gereken normal sodyum gradyanını bozar. Aynı zamanda suyun hücrelerden ayrılmasına ve hücrelerin su kaybederek küçülmesine neden olur. En ciddi semptomlar şiddetli kasılmalar ve akciğer ödemidir.
İlgili Akademik Makaleler:
