Hazırlama etkisi sosyal psikologlar tarafından incelenen ilginç bir bilişsel süreçtir. Bu makaledeki etkiyi, fenomeni anlamada önemli olan birkaç anahtar terimle birlikte tartışıyoruz: şema, erişilebilirlik, hazırlama ve algısal çıkıntı.
Şema
Karınızın hamile olduğunu (veya siz) hamile olduğunu keşfettiğinizi düşünün. Aniden, bebekleri her yerde görürsünüz – mağazada, parkta, reklamlarda ve reklam panolarında. Bu, kullanıma hazırlanma adı verilen sosyal bilişsel sürecin en iyi örneğidir. Hazırlama etkisini muhtemelen fark etmeden birçok kez yaşadınız. Hazırlama etkisini en iyi şekilde anlamak için önce şema ve erişilebilirliği tartışmamız gerekir.
Şema basitçe çoğul şema biçimidir. Bir şema biz organize etmek ve dünyayı anlamak için kullandıkları zihinsel çerçeve veya kavramdır. Bir hayvan görürseniz, kuş, memeli vb. Olup olmadığına hızla karar verebilirsiniz. Her temel hayvan kategorisi bir şema örneğidir. Dünyamızda var olan her önemli kategori veya yapı için bir şemamız var.
Erişilebilirlik
Hangi şemayı kullanacağımıza nasıl karar veririz? Karar genellikle bilinçli seviyenin altında gerçekleşir ve kısmen, bir şemanın akıllara getirilmesi ve karar vermede kullanılmasının kolaylığı olarak tanımlanabilecek erişilebilirlik seviyesi tarafından belirlenir. Yüksek düzeyde erişilebilir olan bir şemanın kullanılması, yüksek düzeyde erişilebilir olmayan bir şemanın kullanılması daha olasıdır. Örneğin, bir orman yolunda yürüdüğünüzü ve ayıları düşündüğünüzü hayal edin. Bir hırıltı duyduysanız ve bir çalının hareket ettiğini gördüyseniz, bir ayının bir köpek yerine yakın olduğunu varsayabilirsiniz.
Hazırlama
Bir şemaya her zaman kolayca erişilebilir.
Örneğin, bir ayı fobisi olan biri muhtemelen bir ormandayken onları düşünürdü.
Bir şema, yeni gerçekleşen bir şey yüzünden sadece geçici olarak erişilebilir. Örneğin, eski, gıcırtılı bir evde yaşadığınızı ve bir gece televizyonda korkunç bir film izlediğinizi düşünün. Film bittiğinde, yatağa gidersiniz ama uyanık kalırsınız, evin her tarafında yankılanan sesler nedeniyle uyuyamazsınız. Her şey duyduğunuzda, uykunuzda sizi öldürmek için gelen bir davetsiz misafirin görüntüsü kafanıza girer.
Tıpkı hamileyken bebekleri her yerde görmek gibi, bu da son bir deneyimden dolayı belirli bir şemaya karşı artan bir duyarlılık olan hazırlamanın başka bir örneğidir. Başka bir deyişle, hazırlama, bir uyarıcıya maruz kalma ya da bir deneyime maruz kalmanın, belirli bir şemayı aklımızın önüne koyduğu zamandır. Bu da kararlarımızı ve kararlarımızı etkilediğinde buna emiş etkisi denir.
Korkunç bir film, bir primer veya ipucu olarak hareket edebilir, korkunuzu uyandırır ve sizi evinizde farklı koşullar altında muhtemelen zararsız olarak göreceğiniz ortak seslerden şüphelenir. Sesi yorumlamak için günlük bir şema (eski ev sesleri gibi) kullanmak yerine, korkutucu filmleri izlemek farklı bir şema (davetsiz misafir sesleri) ile daha erişilebilir hale gelir ve yorumunuzu değiştirir.
Algısal Çıkıntı
Algısal çıkıntı olarak adlandırılan ve bazen hazırlama ile ortaklaşa olarak bir şemanın erişilebilirliğini artıran başka bir bilişsel süreç vardır. Algısal çıkıntı, dikkatin odak noktası olan bilginin algılanan önemidir. Başka bir deyişle, bir nesnenin algısal çıkıntı derecesi, dikkat çektiği ve insanların dikkatini önemli ölçüde yakaladığı derecedir. Örneğin, korkunç bir film izlediğiniz ve daha sonra yatakta uyanık olduğunuz bir gece hayal etmeye devam edin. Hazırlandığınız için sesler normalden çok daha dikkat çekiciydi; Onlardan, aksi halde olduğundan çok daha fazla farkındaydınız.
Şimdi, eviniz için normal olan sesleri açıklayabilseniz bile, evinizde daha önce hiç duymadığınız yeni bir ses duysaydınız ne olacağını düşünüyorsunuz? Muhtemelen bu sese daha fazla dikkat ederdiniz, değil mi? Evinizdeki diğer seslerden daha yüksek bir algısal çıkıntı seviyesine sahip olacak ve ‘davetsiz misafir sesleri’ şemasını daha erişilebilir hale getirecektir.
Makale Özeti
Özetle, hazırlama, yakın tarihli bir deneyime bağlı olarak belirli bir şemaya karşı artan bir duyarlılıktır. Hazırlama etkisi, bir deneyime veya bir uyarana maruz kalma, belirli bir şemayı aklımızın ön planına getirdiğinde ortaya çıkar. Bir şema biz organize etmek ve dünyayı anlamak için kullandıkları zihinsel çerçeve veya kavramdır. Erişilebilirlik bir şemanın bir şema akla getirdi ve yapmak yargılar için kullanılan kolaylıktır. Hazırlama, bir şemayı geçici olarak yüksek erişilebilir hale getirir.
Bir şemanın erişilebilirliğini artırabilecek diğer bir bilişsel süreç, dikkatin odak noktası olan bilginin algılanan önemi olan algısal çıkıntıdır. Başka bir deyişle, bir nesnenin algısal çıkıntı derecesi, dikkat çektiği ve insanların dikkatini önemli ölçüde yakaladığı derecedir.
