1. Anasayfa
  2. Sosyal Psikoloji

Çaba Gerekçesi: Aronson & Mills Çalışması, Örnekler ve Uygulamalar

Çaba Gerekçesi: Aronson & Mills Çalışması, Örnekler ve Uygulamalar
Çaba Gerekçesi: Aronson & Mills Çalışması, Örnekler ve Uygulamalar
0

Bir hedefe ulaşan ve daha sonra bu çabaya değmediğini keşfeden insanlar genellikle içine koydukları çabayı haklı çıkarma ihtiyacı duyarlar. Bu makalede insanların çaba gerekçelendirmesine nasıl katıldıklarına bakacağız, konuyla ilgili klasik bir çalışmayı inceleyeceğiz ve bazı gerçek dünya uygulamalarına bakacağız. Çaba gerekçesi sosyal psikoloji biliminin önemli kavramlarından birisidir.

Çaba Gerekçesi

Groucho Marx bir keresinde ünlü olarak kendisini üye alacak herhangi bir kulübe katılmak istemeyeceğini söyledi. Esprili olmasına rağmen bu ifade iyi bir soru ortaya çıkarıyor. Bir grubu veya kulübü ait olmaya değer kılan nedir? İnsanlar hangi grupların değerli olduğuna nasıl karar verir?

Psikologların, insanların grupları ve kulüpleri neden değerli bulduklarına dair bir teorisi vardır. Çaba gerekçesi teorisine göre, insanlar oraya ulaşmak için çok çalıştılarsa bir hedefin değerli olduğuna inanacaklardır. Yani asla hedeflerine ulaşmasalar bile, eylemlerini değerli olarak haklı çıkarırlar.

Kulüp örneğinde insanların bir gruba katılmak için çaba göstermeleri gerekiyorsa, insanlar o grubun ait olmaya değer olduğuna inanacaklardır. Kabul edilmek için ne kadar çaba sarf ederse, kulübe veya gruba o kadar yüksek puan vereceklerdir.

Çaba gerekçesi, insanların davranışları ve inançları uyuşmadığında rahatsızlık yaşadıklarını söyleyen bilişsel uyumsuzluğun psikolojik teorisine dayanır. Bu rahatsızlığı gidermek için insanlar genellikle inançlarını davranışlarına uyacak şekilde değiştirirler.

Bunun çaba gerekçesi ile ne ilgisi var? Bir hedef – örneğin, bir gruba ait olmak – bekledikleri kadar değerli olmadığı ortaya çıktığında, hedefe koydukları çabayı haklı çıkarmak için bakış açılarını değiştireceklerdir.

Aronson ve Değirmenler Çalışması

Bir örneğe bakalım. Elliott Aronson ve Judson Mills tarafından yürütülen ünlü bir çalışma 1950’lerin sonunda gerçekleştirildi. O sırada kadınlar genellikle korunaklıydı ve iyi kızlar gibi davranmaları bekleniyordu. Aronson ve Mills, kadın katılımcılara cinsellik psikolojisi üzerine bir tartışma grubuna katılmayı düşündüklerini söylediler. Yine de katılabilmeleri için cinselliğe ilişkin bir grup kelimeyi yüksek sesle okumaları istendi. Böylece gruba kabul edildikten sonra tartışmaya katılmaktan çok utanmayacaklarından emin olabilirler.

İlk kadın gruptan cinsellikle ilgili olan ancak ‘bakire’ veya ‘fahişe’ gibi kaba olmayan kelimeler okumaları istendi. İkinci gruptan cinsel organlar için argo ve seks eylemlerini tanımlayan dört harfli kelimeler de dahil olmak üzere kaba kelimeleri sesli okumaları istendi. Ayrıca zamanın romanlarından alınan seks eylemlerinin iki canlı tanımını okumaları istendi. Açıkçası ikinci grubun tartışma grubuna kabul edilmek için çok daha fazla çalışması gerekiyordu.

Tüm bunlardan sonra denekler, hayvanların cinsiyeti hakkında çok sıkıcı olan bir tartışmanın kaydını dinlediler. Son olarak katılımcılardan grubu ve üyelerini derecelendirmeleri istendi. Önceden daha canlı ve kaba pasajları okumak zorunda kalan kızlar, grubu sürekli olarak olması gerekenden daha yüksek derecelendirdiler.

Bunu neden yapsınlar? Tartışma grubuna katılmak için rahatsız edici bir göreve katlandılar. Grup ilgisiz olduğu ortaya çıktığında, grubun ilginç olduğuna ikna ederek zorlu inisiyasyondan geçtiklerini haklı çıkarmaları gerekiyordu.

Çoğu zaman çaba gerekçesinin bilinçaltı olarak gerçekleştiğine dikkat etmek önemlidir. Yani insanlar, çabalarını haklı çıkarmaya çalıştıklarının farkında değiller. Bunu otomatik olarak ve bilinçli düşünmeden yaparlar.

Gerçek Dünya Uygulamaları

Son yıllarda çok fazla dikkat, hazing konusuna yönelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri genelinde lise ve üniversite öğrencileri, kardeşlik gibi bir gruba katılmak için diğer öğrencilerden istismar almıştır. Bu istismar, tehlikeli ritüeller zararsız şakalardan, tehlikeli ve hayatı tehdit eden kötüye kullanıma kadar değişmektedir. İnsanların skandalların kırılması sırasında sorduğu bir soru, ‘ Bu gibi tacizlere katlanmak zorunda kalsaydınız, neden bu gruba katılmak isterdiniz?’

Çaba gerekçesi bu soruya bir cevap sunar. Aslında çaba gerekçesine göre, kötüye kullanımın en kötülerine katlanan öğrencilerin grubu en değerli olarak görmeleri muhtemeldir. Gruba katılırlar ve daha sonra düşündükleri kadar tatmin edici olmadığını keşfederler, grubun buna değer olduğuna ikna ederek kendilerini istismar etmelerine izin verdikleri gerçeğini haklı göstermeye çalışırlar.

Ders Özeti

İnsanlar bir hedefe ulaşıp hedefin ortaya koyduğu çabaya değmediğini keşfettiğinde, çabalarını haklı çıkarmaları gerektiğini hissedeceklerdir. Sonuç olarak hedefin olduğundan daha tatmin edici olduğuna kendilerini ikna edeceklerdir. Bu sürece çaba gerekçesi denir ve genellikle insanlar bir kulübe katıldığında veya bir gruba katılmak için tacize katlandıklarında olur.

Bu Yazıya Tepkiniz Ne Oldu?
  • 2
    be_endim
    Beğendim
  • 6
    alk_l_yorum
    Alkışlıyorum
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 2
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 0
    _rendim
    İğrendim
  • 0
    _z_ld_m
    Üzüldüm
  • 0
    _ok_k_zd_m
    Çok Kızdım
Paylaş
İlginizi Çekebilir

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir